We hebben lekker geslapen en zijn op tijd wakker. Heerlijk rustig is het hier, je hoort wat kippen, honden en in de verte een moskee. Bijzonder hier op Sumba, want het overgrote deel van de bevolking is christen.
Om 8 uur wordt er een tas gebracht met een grote trommel erin. Ons ontbijt. Koffie, thee en drinkwater kunnen we zelf pakken/maken in het huisje. De trommel is gevuld met versgebakken brood, jam, honing, boter, banaantjes en een halve papaya. Een goed begin van de dag, zeker met het uitzicht dat we hier hebben erbij.
Om 9 uur staan Erwin en Pak Manto voor de deur en gaan we op pad.
We rijden naar de vallei waar we gistermiddag vanaf de heuvel over uitkeken. Daar gaan we in elk geval een stuk fietsen en iets over de ikat-weeftraditie op Sumba bekijken. Wat de dag verder brengt, zien we wel.
We stoppen bij een huis waar al wat mountainbikes buiten staan. Ook is er een grote kamer waar geweven doeken hangen. We worden ontvangen door een groepje dames. Een paar jonge meiden van Mai La Humba uit Sumba, en 2 meiden uit Java. De laatste 2 helpen de mensen in Sumba met het opzetten van een toeristisch programma. Uiteindelijk is het de bedoeling dat het Sumbanese groepje zelfstandig verder gaat.  Veel groepen toeristen zijn er nog niet geweest, dus het is voor iedereen nog een beetje spannend.

Als we allemaal een fiets en helm hebben uitgezocht, gaan we op pad. De mountainbikes zijn even wennen, maar al snel hebben we de smaak te pakken. We fietsen in heel rustigtempo door de prachtige omgeving. Door de goede irrigatie is het hier heel groen. We passeren een brug, fietsen langs kanaaltjes en rijstvelden. Bij een klein huisje houden we de eerste stop. We krijgen er uitleg over een paar stappen van het ingewikkelde ikat-proces. Te ingewikkeld om hier uit te gaan leggen. Wie geïnteresseerd is in de details, kan het beste even googelen (of naar Sumba gaan).

Het leuke van deze opzet is dat je bij gewone huizen komt, waar (meestal) de vrouw des huizes naast haar huishoudelijke taken aan het ikat gebeuren werkt. Vandaag bezoeken we verschillende van dit soort adresjes waar steeds andere werkzaamheden worden uitgevoerd. Zo krijgen we een mooi beeld van het hele proces, van het weven van de draden (al worden die tegenwoordig vaak kant en klaar gekocht), het voorbereiden van het weefwerk, het ontwerpen van de designs, het afbinden van de delen die niet gekleurd mogen worden, tot het maken van de verfstoffen, het verven zelf en natuurlijk ook het weven zelf. Een hele ikat maken, inclusief verven en alles, kan wel een jaar in beslag nemen.

Alles is handwerk, en wordt in verschillende huizen, door verschillende vrouwen uitgevoerd. Ikat is traditioneel een vrouwen-aangelegenheid. Maar we zien vandaag ook een paar mannen aan het werk.
In de ochtend bezoeken we 2 plekken. Daarna krijgen we bij het startpunt een heerlijke lunch.
Na de lunch rusten we een uurtje uit in de schaduw van een paar bomen, en krijgen we nog wat verdere uitleg over het ikat proces, en over de opzet van het programma. Het is leuk te zien hoe enthousiast de jongeren zijn en hoe serieus ze hun taak nemen. Hun Engels en ons Indonesisch is niet voldoende om alles over te brengen, maar met onze gids erbij is dat geen probleem.

Na de pauze laten we de fietsen staan en wandelen we verder. We bezoeken vanmiddag nog 2 ‘werkplaatsjes’. Bij de eerste zien we het weven zelf, en krijgen we uitleg over het maken van de kleur indigo. Dat schijnt echt een vrouwending te zijn. Peter en Erwin mogen zelfs niet mee naar het schuurtje waar de draden worden geverfd. Ik wel, en ik mag er ook foto’s maken.
Daarna wandelen we door een bos en langs een veldje waar de grondstoffen voor de ikat (van katoen tot verfstoffen) worden geteeld en geplukt/geoogst. Bijzonder om te zien hoe alles op een natuurlijke en natuurvriendelijke manier gebeurt. Op de laatste plek die we bezoeken zien we hoe de weefgetouwen worden opgezet, hoe de draden erover worden gespannen.

Terwijl we zitten te kijken worden er een paar kokosnoten uit de boom geplukt en worden we verrast met een verfrissend kokosdrankje. De honden, koeien en varkens scharrelen overal gezellig tussendoor. Wat een bijzondere manier van leven hebben de mensen hier. Volledig één met de natuur. Bijzonder om te zien. Wat ook erg opvalt is de vriendelijkheid van de mensen. Iedereen ontvangt ons hartelijk (uiteraard met een schaaltje betelnoten), neemt de tijd om ons dingen te vertellen, te demonstreren.

We hebben nog niet alle stappen van het ikat-proces gezien, maar wel een veel beter beeld ervan. En we begrijpen nu ook waarom de doeken, de echte handgemaakte, niet goedkoop zijn. Als je bedenkt hoeveel mensen eraan gewerkt hebben, en hoevel uren werk in zo’n doek zitten, onvoorstelbaar.
Na dit ‘leerzame’ deel van de dag komt er nog een ander uitstapje. We wandelen door naar de rivier, die er uitnodigend fris uitziet. En dat vinden niet alleen wij. Een paar jongemannen rijden er op hun paarden doorheen. Kinderen spelen er. Wij gaan er aan het werk. We gaan een soort mosselen zoeken. Die zitten in de rivier, ongeveer 5 centimeter onder het zand/stenen. Je moet dus met je handen een handvol stenen/zand wegschrapen en kijken of er toevallig een mossel bij zit.

Onbegonnen werk, lijkt ons, maar met zijn vijven hebben we in een half uur toch een halve emmer schelpen met inhoud bij elkaar gevist.
Aangezien we hier vanavond blijven eten, zit de kans er wel in dat we de vangst vanavond op ons bord weer tegenkomen.
We wandelen terug naar de plek waar we vanochtend begonnen zijn en hebben nog een interessant gesprek met de meiden uit Java. Heel bijzonder wat ze hier opzetten en hoe ze de jongeren van Mai La Humba erbij betrekken. Omdat ze zelf ook nog in de opstartfase zitten, zijn ze uiteraard ook benieuwd hoe wij deze dag hebben ervaren. Nou, dat is duidelijk, wij vonden het leuk, leerzaam en heel bijzonder. Vooral de manier waarop ze iedereen op een leuke manier erbij betrekken. De vrouwen/gezinnen die de productie van de ikat verzorgen, de jongeren die als gids fungeren, de vrouw die de lunches, hapjes bij de koffie en het diner verzorgt.

Het diner is heerlijk, al komen we de zelfgevangen mosselen niet meer tegen.
Wel heel veel andere lekkere dingen, dus we klagen niet.
Na de lunch is het tijd om terug te keren naar ons huis in Prailiu. We nemen afscheid en wensen iedereen heel veel succes, we hopen oprecht dat dit project goed gaat lopen! De meeste plekken waar je iets ziet van traditioneel vakmanschap zijn veredelde verkoopdemonstraties. Je loopt door een show-werkplaats en staat binnen een paar minuten in een winkel waar je dan iets ‘mag’ kopen.
Hier zie je de mensen aan het werk op de plek waar ze altijd werken, en wordt niet van je verwacht dat je ook iets gaat kopen.
Als we een half uurtje later thuiskomen, hebben we net de zonsondergang gemist, maar is de lucht nog mooi genoeg voor een paar foto’s.
We gaan niet te laat naar bed, morgen weer een dag, dan gaan we een dagje wat verder naar het zuidoosten.